ثمرات پایه‌گذاری حوزه علمیه قم توسط آیت‌الله‌العظمی حائری یزدی(ره)
حوزه علمیه قم به دست مردی بزرگ و برگزیده‌ای از برگزیدگان خدا (مرحوم آیت‌الله‌العظمی حائری) کار گذاشته شد و این حوزه به‌عنوان یک مرکز، برای همه طالبان به وجود نام حاج شیخ، باید ابقاء و حفظ شود. وجود حاج شیخ، خیلی مبارک بوده است.
شهر اراک مادر حوزه علمیه قم
استان مرکزی در حقیقت سرزمین رشد فرهنگی و فکری و خدمات بسیار باارزش فرهنگی و سیاسی است. سرتاسر استان همین خصوصیت را دارد. البته استان، شهرهای قدیمی و کهنی دارد؛ اما اراک چندان قدیمی نیست و حدود دویست سال بیشتر از بنای آن نمی‌گذرد و در مقایسه با بسیاری از شهرهای کهن، شهر جوانی است؛ اما در همین مدت، شخصیت‌های برجسته‌ای از آن برخاسته‌اند و هرکدام منشأ آثاری شده‌اند.
ظهور شخصیت‌ها و مردان بزرگ از این خطّه، نشان‌دهنده حقیقتی است و آن حقیقت، اینکه این منطقه از لحاظ استعداد انسانی، یک منطقه ممتاز و کم‌نظیر است. از همین شهر بود که مرحوم آیت‌اللّه حائری؛ مؤسّس حوزه علمیه قم، به قم سفر کرد و در قم ساکن شد. مردی که جاذبه اراک او را از نجف و سامرا به این شهر کشانده و سال‌ها در این شهر بساط علم و تحقیق و روحانیت گسترده بود، از شهر اراک به قم رفت و حوزه قم را تأسیس کرد. با این حساب، شهر اراک مادر حوزه علمیه قم است. حوزه قم در دوره اخیر، به دست مردی تأسیس شد و به وجود آمد که جاذبه شهر اراک توانسته بود، او را از مرکز تحصیلات یعنی نجف و سامرا به اینجا بکشاند.
شخصیت‌های ممتاز اراک در حوزه‌های علمیه
بزرگان اراک در نجف هم که بودند، برجسته بودند؛ در قم هم که بودند، ممتاز بودند. مرحوم آقا ضیاءالدّین عراقی محقّق بزرگی است که امروز اگر کسی سخنان و تحقیقات او را در مباحث فقهی و اصولی بتواند، عمیقاً درک کند، به آن افتخار می‌کند. مرحوم آیت‌اللّه‌العظمی اراکی نیز که در قم ساکن بودند، از افتخارات اراک بود.
در میان پرورش‌یافتگان این استان و این شهر، علمای بزرگی بودند که در رأس آنها، شخصیتی است که ایران بزرگِ کهنِ ریشه‌دارِ تاریخی ما، به عظمت او، به بزرگی و نفوذ او، به تأثیرگذاری او، کمتر کسی را در تاریخ خود سراغ دارد؛ و او امام بزرگوار ما، امام روح‌اللّه الموسوی الخمینی(ق) است. استخوان‌بندی علمی امام عزیز ما، در همین اراک به وجود آمد؛ در همین مدرسه‌ای که امروز به‌نام شریف او مزیّن است، درس خواند و دوره جوانیش را چندسالی در اینجا گذراند. این مرد بزرگ از این استان به حوزه بزرگ قم هدیه شد و حوزه قم، این گوهر تابناک را پرورش داد و به ملت ایران هدیه کرد. بنابراین، این هدیه الهی را اوّل بار اراکی‌ها و مردم استان مرکزی در درون خود پرورش دادند و به جهان اسلام هدیه کردند. این خصوصیت این شهر بزرگ است.۱
تأثیرگذاری آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری در تاریخ معاصر
در سال ۱۳۴۰ قمری، آن روزی که مرحوم آیت‌الله حائری(رضوت) وارد این قم شد، از این همه برکات خبری نبود؛ نه در این شهر، نه در این کشور و نه در سراسر عالم. او این حوزه را پایه‌گذاری کرد و تقریباً چهل سال بعد از آن تاریخ – یعنی در سال ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲ قمری – این نهضت آغاز شد؛ ببینید چقدر این ثمره به اصل نزدیک است و چطور آن اخلاصی که نشاننده این نهال – یعنی نهال حوزه علمیه – در وجود خود داشت، به ثمر نشست تا این نهضت پدید آمد و نشاننده نهال نهضت – یعنی آن معلم نسل کنونی و نسل‌های آینده بشر، آن مرد خدا، آن بنده صالح، آن رهرو راه پیامبران – با اخلاص خود چه کرد که این نهال تا امروز این همه ثمرات بخشیده است که شما آنها را در سراسر عالم می‌بینید و یکی از ثمرات آن تلاش در کشور ایران، تشکیل جمهوری اسلامی با همه برکاتش است و در جاهای دیگر، بیداری مسلمین و بقیه قضایاست که می‌دانید.۲
مقام علمی حاج شیخ(ق)
من مکرر به تقریرات حاج شیخ مراجعه کردم، بهترین شرح بر کتاب صلاة، شرح حاج شیخ است. واقعاً شاید بشود گفت، صلاة حاج شیخ، بهترین کتابی است که در این‌باره دیده‌ام. کتاب‌هایی که ما می‌شناسیم، درباره صلاة نوشته شده، صلاة حاج آقارضا و صلاة جواهر، هیچ‌کدام به‌خوبی و اختصار صلاة حاج شیخ نیست؛ واقعاً از لحاظ پرنکته بودن و پر‌مطلب بودن، کتاب کم‌نظیری است. آمیرزا محمود، نکات ایشان را باز و روشن کرده؛ چون پای همین درس بوده و این تقریرات را نوشته.۳
