به بهانه همایش یکصدمین سال تأسیس حوزه علمیه قم، سلسله مصاحبه هایی با فرهیختگان حوزه و دانشگاه با هدف تبیین و آگاهی طلاب جوان و آحاد جامعه منتشر می کند:
گزارش مختصری از کمیته تاریخ همایش یکصدمین سال تأسیس حوزه علمیه قم به روایت حجت الاسلام والمسلمین مطهری:
کمیته تاریخ همایش یکصدمین سال تأسیس حوزه علمیه قم، به ریاست استاد یوسفی‌غربی و همکاری جمعی از اساتید و پژوهشگران تاریخ اسلام در حوزه علمیه قم، از همان روزهای نخستینِ تشکیل کمیته‌های تخصصی، فعالیت خود را آغاز کرد.
با توجه به فراخوان عمومی، مقالات متعددی به دبیرخانه و کمیته علمی ارسال شد. طبیعی است که بسیاری از این مقالات از لحاظ علمی در سطح قابل قبول قرار نداشتند و در همان ارزیابی‌های اولیه کنار گذاشته شدند. با این حال، شماری از مقالات تأیید گردید و نیز برخی مقالات سفارشی که از طرف دبیرخانه به اساتید پیشنهاد شده بود، پذیرفته شد.
در مجموع، حدود ۱۶ مقاله توسط کمیته علمی تاریخ مورد پذیرش قرار گرفت. البته از نظر حجم می‌توان گفت برخی از این مقالات به دلیل موضوع گسترده‌ای که داشتند، از حد متعارف یک مقاله فراتر رفته و در سطح یک کتابچه مستقل قابل ارائه‌اند.
از همان مراحل ابتدایی ارزیابی مقالات، تلاش بر آن بود که تمرکز اصلی بر تطور و تحول دانش تاریخ در حوزه علمیه قم باشد. به عبارت دیگر، در تمامی مقالات پذیرفته‌شده، مسئله تحوّل وتطور در موضوع مورد مطالعه لحاظ شده است، به‌ویژه در مقالاتی که کلیت دانش تاریخ در حوزه علمیه قم را بررسی کرده‌اند.
در اینجا لازم می‌دانم به نکته‌ای مهم اشاره کنم: دانش تاریخ در حوزه علمیه قم از زمان بازتأسیس این حوزه، یعنی از دوره مرحوم حضرت آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری مورد توجه قرار گرفته است. اگرچه ممکن است این توجه در ابتدا به‌صورت رسمی، منسجم و کلاسیک همچون دروس فقه، اصول و تفسیر نبوده باشد، اما دغدغه برخی از پژوهشگران و طلاب فاضل از همان ابتدا معطوف به مسائل تاریخی نیز بوده است.
می‌توان گفت که از همان سال‌های نخست، آثاری در حوزه تاریخ اسلام و شاخه‌های مختلف آن تدوین شد و در اختیار جامعه علمی قرار گرفت. هرچه به دوران‌های متأخر و مقاطع نزدیک به زمان معاصر نزدیک‌تر می‌شویم، رشد دانش تاریخ در حوزه علمیه قم جلوه بیشتری یافته است. اگر بخواهیم با نگاهی تطوری به این سیر بنگریم، می‌توان رشد چشمگیر دانش تاریخ را که در بستر حوزه علمیه قم شکل گرفته، به‌وضوح مشاهده کرد؛ رشدی که در دوره‌های پیشین چنین نمود روشنی نداشت.
امروزه، به فضل الهی، مراکز آموزشی و پژوهشی متعددی در حوزه فعال‌اند و ابزارهای گوناگونی مانند مجلات تخصصی، دانشنامه‌ها و مجموعه‌های پژوهشی متنوع، در ارتقای دانش تاریخ سهم مؤثر و تعیین‌کننده‌ای دارند.
